Yazara yazın

Enlightenment

Çeviri: Filiz Topal

Özet: Enlightenment linux için yüksek derecede kişiselleştirilebilen (customizable) pencere işletmenidir (manager). Bu yazı Enlightenment pencere işletmeninin özelliklerini, kurulumunu ve kişiselleştirilmesini ya da isteğe göre düzenlenmesini tartışacaktır. Bu andaki Enlightenment sürümü hâlâ gelişmekte olan bir sürüm olarak düşünülmektedir. Bu yazıyı okuma eğilimindeki bireylerin Linux üzerinde program geliştirimi ve derlenmesiyle ilgili iyi bir bilgi tabanı olması gerekmektedir.

Giriş

Uyarı sözcüğü: Bu pencere işletmeninin çoğunu kullanabilmek için sanırım iyi bir işlemci ve grafik kartına gereksinim duyacaksınız. Ben evimde Enlightenment'ı Pentium 90 işlemcili ve 2 mg bellekli Vision 864 S3 grafik kartına sahip, bilgisayarımda kullanabiliyorum. Bu ayarı en az yalın gereksinim olarak düşünecektim. Bununla birlikte, düşük çözünürlük bandgenişliklerinde, sözgelimi Executive theme gibi temalar da bulunmaktadır.

Aşağıdaki resim Enlightenment için benimsenmiş temalardan birisidir.

Üst sağ taraftaki ekran düğmesine basarsanız xterm, netscape, gimp veya diğer programlarla bu yapıyı izleme olanağı bulursunuz. Eğer son üçüncü düğmeye basarsanız başparmak tırnağı büyüklüğünde resimler iãeren bir çekmece sağ tarafta açılacak ve size arka planınızı seçme şansı verecektir. Alt sol tarafta sanal masaüstü bilgisayarlar yerleşmiş durumdadır. Bunların üstüne tıklamakla farklı masaüstülere geçebilirsiniz. Bu arada sanal masaüstündeki görüntünün pencere içeriklerini o masaüstü üzerinde birleştirdiğini gözleyeceksiniz. Resmin istediğiniz konumda durmasını sağlamak için pencerenizi istediğiniz şekilde hareket ettirebilirsiniz. Sağ üst tarafta ikon kutusu vardır. X-window'u en küçük hale getirdiğinizde ikon, ikon kutusuna yerleştirilecektir. Eğer ikon kutusunu, kutunun üzerinde ve altında varolan düğmelere tıklayarak dolduracak olursanız ikon kutusu içinde yuvarlanma (scroll) yapmanız mümkündür. İkonlar, masaüstüne (desktop) getirilerek açılabilir. Ekranın ortasında popup menüyü göreceksiniz. Popup menü sağ, sol veya ortaya tıklandığında görüntülenebilir.

Benimsenmiş Tema

 

Obsidian Tema

Enlightenment için birçok ilginç ekleme yapılabilir. http://www.enlightenment.org'a ve Eterm ile Eplus'a bakınız. Eterm rxvt'nin görsellikte varsıl bir sürümünü getirirken Eplus diğer şeylerin hemen hemen tümünü ekler. Eplus CD çalar, mail bildiricisi, güçlü monitör ve sizinle birlikte çalışanları etkileyecek olan çeşitli ışık tonları içerir. Eplus, Enlightenment'a benzer bir kişiselleştierme yapısı içerir gibi gözükür. Diğer programlar Enlightenment ruhu ile yaratılmışlardır. Bu arada eMusic'de yöreye çekilmelidir. eMusic mp3, MOD, ve cd-çalar içeren caz yapısındadır. Gerçek Enlightenment modasında dinleyici için hem his hem görüntü düzeni biçimlendirilebilmektedir.   Burada Obsidian temanın bir şekili görülmektedir. Benimsenmiş şekilden ne kadar farklı olduğunu görebilirsiniz. Alt satır sizin sanal masaüstünüzdür. İkinci satır menü ikonlarını, ikon çubuğunu ve Eplus'ı içerir. Linux'u yaşama getiren bireylere, hesaplamadaki yaratıcılık için teşekkür etmeliyiz

 

Kurulum

İlk olarak Imlib için gerekli enson çıkan kitaplığı http://www.labs.redhat.com/imlib'dan yöreye çekmelisiniz. Eğer hem yeni kitaplığı kurup hem de eskisini saklarsanız bir sürü sorunla karşılaşabilirsiniz. Tüm kitaplıkların RPM dosyaları bulunmaktadır. /usr/lib'i z, tiff, jpeg, png ve Imlib'le ilgili birden çok kopyaların sağlayacak biçimde temizleyiniz.

Şimdi Enlightenment için bir RPM dosyası bulabilirsiniz. RPM'i kurmayı deneyebilir ve çalışıp çalışmadığını görebilirsiniz. Enlightenment'i çalıştırmak için home dizininizden .xinitrc dosyanızı edit edip şu satırı ekleyin:

exec /usr/local/enlightenment/bin/enlightenment

Dosyanızı kaydedin ve buyruk satırından açağıdaki buyruğu girip return tuşuna basın. Not: Enlightenment görülmeye değer grafiklere ve en iyisi onu en yüksek çözünürlükte çalıştırmaktır. 16-bit renk gerçekte en alt düzey olmalıdır.

startx -- -bpp 16

Şimdi, Enlightenment'ı çalıştırma başarısız olursa nedenini X windows başlatım duyuru yazıları sonunda görebilmeniz gerekir. Ya sorunu kendiniz çözmeniz ya da kaynağı derlemeye çalışmanız gerekecektir.

Kaynakların Derlenmesi

Şimdi, eğer bağlantı, png, jpeg, veya tiff buyuruklarının bulunamaması nedeniyle başarısız oluyorsa Makefile'a girin ve LOCAL_LIBRARIES'i arayıp aşağıdaki şekilde olup olmadığına bakın:

LOCAL_LIBRARIES = -lImlib -ltiff -lgif -ljpeg -lpng -lz

'make install' yazdıktan sonra herşey düzgün olarak çalışacaktır. Eğer yine olmadıysa /usr/lib de birden fazla kopyası olan kitaplıkların fazlalık kopyalarını giderip Makefile'dan erişilebilir durumda olduklarından emin olmalısınız.

Enlightenment'in Kişiselleştirimi

Yeni Temaların Eklenmesi

exec /usr/local/enlightenment/bin/enlightenment -theme Neuromancer

Şimdi X'i 16 bit kipinde (mode) çalıştırın.

startx -- -bpp 16

Enlightenment'in yaptığı şey /usr/local/enlightenment/themes dizininin içinden neuromancer olarak adlandırılan bir dosya ya da dizinin aranmasıdır. Görebildiğiniz gibi, her tema bir bütündür ve tema yazarlarının yaratıcılıklarını içerir. Öyleyse tema (theme) nedir? Gerçekte, yöreyeçektiğiniz tema dosyası sıkıştırılmış bir tar dosyasıdır. Genellikle uzantı dosya adında gözükmese de dosyayı açabilir ve tar yapısından dizin yapısına dönüştürebilirsiniz. Bundan sonra yapılacak şey temadaki bazı düğme ve menülerin kişiselleştirilmesidir.

Bir Tema'nın Kişiselleştirilmesi

cd /usr/local/enlightenment/themes
mv DEFAULT DEFAULT.tgz
tar zxvf DEFAULT
cd DEFAULT
ls
-rw-r--r--   1 1000     bin          2929 Jul 25  1997 MAIN
-rw-r--r--   1 1000     bin          7015 Jul 31  1997 buttons
-rw-r--r--   1 1000     bin           952 Aug 29  1997 control
-rw-r--r--   1 1000     bin           843 Aug 12  1997 cursors
-rw-r--r--   1 1000     bin          2885 Jul 29  1997 desktops
-rw-r--r--   1 1000     bin           510 Nov 18 17:12 exec
-rw-r--r--   1 1000     bin           567 Jul 25  1997 fx
-rw-r--r--   1 1000     bin          3239 Jul 25  1997 icons
-rw-r--r--   1 1000     bin          1074 Jul 25  1997 infobox
-rw-r--r--   1 1000     bin          6392 Jul 30  1997 keys
-rw-r--r--   1 1000     bin         41382 Aug  6  1997 menus
drwxr-xr-x   4 1000     bin          2048 Jul 26  1997 pix
-rw-r--r--   1 1000     bin           452 Jul 25  1997 root
-rw-r--r--   1 1000     bin          1658 Aug  8  1997 status
-rw-r--r--   1 1000     bin           530 Jul 25  1997 text
-rw-r--r--   1 1000     bin         13222 Aug 12  1997 windowstyles

MAIN dosyası enlightenment'ın ilk okuduğu şeydir. Eğer bu dosyayı incelerseniz bunun, Enlightenment'in çeşitli parçalarını ayarlamak için diğer dosyaları çağırdığını görürsünüz. Diğer temaların büyük bir çoğunluğu da DEFAULT ile aynı adlandırım uylaşımını kullanır.
 
 

Dosyaadı	Betimleme
MAIN	enlightenment dosyası başlatım sırasında yüklenir. Bu dosya, çeşitli pencere özelliklerini, menüleri, düğmeleri, masaüstüleri, imleçleri, ikonları ve bu gibi nesneleri kişiselleştirmek için başka dosyalar da içerir.
buttons	Masaüstündeki düğmelerin konumunu, görünüşünü ve davranışlarını tanımlar. DEFAULT tema için bu, masaüstünün üst sol tarafındaki düğme sırasıdır.
control	Pencere işletmeninin davranışını tanımlar. Bu, bir süre için odakta olan bir pencereyi otomatik olarak üste çıkaranlar gibi, yapıları içerir. Devam edin ve dosyaya girerek bunları kontrol edin. Orada sağlanan özelikler hakkında mükemmel açıklamalar bulacaksınız.
cursors	Fare imlecinin görünüşünü tanımlar.
desktops	Sanal masaüstülerin konumunu ve görünümünü tanımlar. DEFAULT tema için, bunlar masaüstünün sol alt tarafındaki görüntülerdir.
exec	enlightenment başladığında otomatik olarak çalışacak programları tanımlar.
fx	enlightenment'ın sağlayacağı özel efektleri tanımlar. Eğlenceli bir dosyadır, devam edin ve edit ederek (drop-shadow) yapıları çalışır hale getirin.
icons	İkonlaştırılmış programları içinde tutacak kutuyu tanımlar. Yani bir program minimize edildiğinde program ikonu ikonkutusu içinde gözükür. DEFAULT tema için ikon kutusu masaüstünün üst sağ tarafında yerleşir.
infobox	Başlangıç bilgi kutusunu tanımlar. Enlightenment ilk başladığında ve biçimlendirim dosyalarını yüklediğinde görünen logodur.
keys	Etkin tuşların (hot-key) yerlerini ve davranışlarını tanımlar. İsterseniz, bu dosyayı kişiselleştirip (customize) F5 tuşunu Gimp'i başlatmak için kullanabilirsiniz.
menus	Popup menüyü ve davranışlarını tanımlar. Bunlar, masaüstü üzerine sağ, sol veya orta tuş ile tıkladığınızda gördüğünüz menülerdir. Menülerin kişiselleştirilmesini daha sonra göstereceğiz.
pix	Tüm görüntülerin tutulduğu dizindir.
root	Arka plan resmini tanımlar.
status	Bu, enlightenment'in biçimlendirim dosyasını yüklemesi sırasında başlatım ekranünda gördüğünüz popup'ların televizyon ekranını tanımlar.
text	Yazılar için kullanılan yazı karakterini belirler.
windowstyles	X-windows için pencere sınırlayıcılarını, düğmeleri ve tüm X-pencereleri için davranışı tanımlar.

 

Menülerin Kişiselleştirimi

Not: Biçimlendirim dosyalarınızdan herhangi birini değiştirmeden önce, ONLARI YEDEKLEYİN!!!!

Bir menü aracı eklemek için kesip kopyalama işlemleriyle bir başlangış menü aracını sonuna kadar (başlangıç menü ile son arasında) listenizin sonuna ekleyin. Örneğin, menüye girin ve 'Random'ı araştırın. Bu, masaüstü üzerinde sağa tıkladığınızda görünen Seçkisiz Çöpkutusudur (Random Garbage). Şimdi 'Xsnow'ı araştırın, menü listesinde onu 'Random Garbage'ın altında bulacaksınız. İlk sona kadar başlangıç menüaracını ('action exec xsnow'dan hemen sonra) kopyalayıp son 'end'den önce ekleyin. Şimdi Xsnow'ı Fonts a ve .action exec xsnow'u 'action exec xfontsel'e değiştiriniz. Şimdi işin aldatmacalı yanı konum ile ilgilidir. Xsnow'ın 0 312 ve büyüklüğün 253 24 olduğunu fark edeceksiniz. İlk sayı hakkında endişelenmeyin. Eğer 312 / 24 yaparsanız 13 elde edersiniz. Bunun nedeni, Xsnow'un 14. menü aracı olmasıdır (menü araçları 0 ile beşlıyor). Böylece Fonts için 312'ye 24 eklemeli yani 312'yi 336'ya çıkarmalıyız. Aynı zamanda araçların sayısını 14 ten 15'e ( 'Random Garbage' metni üzerinde iki satır) çevirmek ve menü büyüklüğünü 24 arttırmak ve böylece 'dimensions 253 336'yı, 'dimensions 253 360'a değiştirmek gerekmktedir.

Kuşkusuz diğer seçenek Econfig ve X-windows arayüzünün kullanımıdır. Econfig'i henüz denemedim, ama bana sanki aşağıdaki süreci daha acısız gerçekleştirecekmiş gibi geliyor.

Orijinal menü şöyledir:

------- omitted text -------
begin menu
  name root3
  type custom
  dimensions 253 336
  popupdist 126 12
  items 14
  begin menuitem
    text Random Garbage
------- omitted text -------
 begin menuitem
    text Xsnow
    type element
    location 0 312
    size 253 24
    text_location 5 5
    text_size 243 14
    image unselected pix/menu_plain_1.ppm  shapemode on 255 0 255
    image selected   pix/menu_plain_2.ppm  shapemode on 255 0 255
    action exec xsnow
  end
end
-------- omitted text -------

Düzeltilmiş menü ise şöyledir:

-------- omitted text -------
begin menu
  name root3
  type custom
  dimensions 253 360
  popupdist 126 12
  items 15
  begin menuitem
    text Random Garbage
-------- omitted text -------
  begin menuitem
    text Xsnow
    type element
    location 0 312
    size 253 24
    text_location 5 5
    text_size 243 14
    image unselected pix/menu_plain_1.ppm  shapemode on 255 0 255
    image selected   pix/menu_plain_2.ppm  shapemode on 255 0 255
    action exec xsnow
  end
  begin menuitem
    text Fonts
    type element
    location 0 312
    size 253 24
    text_location 5 5
    text_size 243 14
    image unselected pix/menu_plain_1.ppm  shapemode on 255 0 255
    image selected   pix/menu_plain_2.ppm  shapemode on 255 0 255
    action exec xfontsel
  end
end
------- omitted text ------
 

Çalışmanızın sonucunu görmek için sol tuşu tıklayın ve oradan 'Exit Options'ı ve sonra da 'Restart'ı seçin. Enlightenment biçimlendirme dosyasını yeniden okuyacak ve yeniden başlatacaktır. Yeniden başlatım süresince ïnceden başlatmış olduğunuz varolan oturumunuz devrede tutulacak ve böylece herhangi bir pencere yitirmemiş olacaksınız. Enlightenment yeniden başlatıldığında, masaüstü üzerinde sağ tuşu tıklarsanız listenin alt taraflarında Fonts'u görmelisiniz. Deneyin!

Düğmelerin düzeltimi de diğerleri gibidir. Devam edin ve biçimlendirim dosyalarını elden geçirin. Değişiklikleri yapmadan önce dosyayı yedekleyin.

Enlightenment'ın Geleceği