Linus Torvalds ile söyleşi

Linus: Linux'un telif hakkı lisansını GPL olması için 1992 yılının ilk yarısında bazı zamanlar değiştirdim(Sanırım Mart ya da Nisan). Bundan önce, aslında herhangi bir ticari dağıtımı yasaklayan çok sıkı bir lisans vardı. Çünkü, ben 1 sene öncesine kadar aradığımda ucuz ve kolay ulaşılabilir UNIX'in az olmasından nefret ediyordum.

Linus: Şunu belirtmek isterim ki, temelde GPL'den üstün olan birşeylerin olduğunu düşünmüyorum mesela; mesela BSD lisansı ile karşılaştırıldığında. Ama, GPL ne ile programlama yapmak istediğimdir çünkü BSD lisansının aksine, GPL proje ile uğraşan herhangi bir kişinin, gelecekte toplumun geçmişine kendi değişiklikleriyle katkıda bulunacaktır.

Kendi zevkime göre, boş zamanlarımda programlama yaptığım zaman, bu çeşit bir koruma istiyorum: Bir program geliştirdiğim zaman, bu gelişmelerin bana ve diğer insanlara uygun gelecek sürümlerinin devam edeceğini bilmek...

Diğer insanların başka hedefleri var ve bazen BSD türü lisanslar bu amaçlar için daha iyi. Kişisel olarak ben GPL'ye yönelmeyi tercih ettim, ama bu GPL'nin doğal olarak olağanüstü olduğu anlamına gelmez bu, sizin lisansınızdan ne yapmasını istediğinize bağlıdır.

Linus: Netscape'in gezginlerini Linux ile entegre etmek isteyeceğini düşünmüyorum, bence olan biten, Netscape çalışanlarının uzun bir süredir Linux'un gelişmiş modellerinin çok güzel çalışmasına düşkün olmalarıdır ve Microsoft tarafından browser pazarına yapılan bu saldırı, Netscape'in pazaryerini biraz değiştirmek için, geleneksel olmayan araçların kullanılmasının zamanının geldiği şeklinde karar almasını sağladı.

Şahsen Netscape'in sebep aramadan gerçekleri göstermesi hatta bilinen ticari şirketlerin de serbest yazılım örneklerinin gerçekten ne kadar faydalı, başarılı olduğuna dikkat etmeye başlaması, beni memnun etmiştir. Netscape'in yaptığı ileride diğer şirketlerinde yapacağı bir yoldur.

Linus: Hiçbir zaman için uzaklara erişen tahminde bulunmamaya çalışırım, çok fazla olay olabilir ki bu da basitçe senin birkaç yıl sonra aptal gözükmeni sağlayabilir. Açıkçası serbestçe ulaşılabilen yazılımın sadece ticari yazılımın gelişiminin gerisinde kalma gibi bir durumunun olmayacağını aynı zamanda, ticari yönden aşabileceklerini düşünüyorum. Netscape açıkçası benimle aynı fikirde gibi gözüküyor.

Linus: Kesinlikle "David ve Goliath" durumunu anlıyorum, ama hayır, kişisel olarak bunu tamamen paylaşmıyorum. Microsoft'u seviyorum diyemem: Bence kötü işletim sistemi yapıyorlar-Windows NT çoğunun sadece benzeri- ama bir taraftan onların işletim sistemini sevmez ve pazaryerlerindeki taktiklerinden nefret ederken aynı zamanda onları gerçekten çok fazla önemsemiyorum.

Microsoft'a karşı gerçekten çok olumsuz bir tavrımın olması için memnuniyetle ne yapmak istiyorsam onu yapıyorum. Kötü ürünler yapıyorlar, yani ne? Önemseme gereksinimi duymuyorum, çünkü yaşasın ki kullanmak zorunda değilim ve birçok şekilde kendi alternatifimi yazmam çok memnun edici bir deneyim oldu. Yaparken sadece çokşey öğrenmedim, aynı zamanda Linux'u geliştirirken gerçekten çok sevdiğim binlerce insanla tanıştım-bazılarıyla yüzyüze, bazılarıyla internet aracılığıyla.

Linus: Bu kadar çok parayı nereden bulacağımı bilmiyorum ama kesinlikle böyle bir evde oturmayı hayal ederdim. Muhtemelen gayet de zevk alırdım ;)

Ama karşılaştırmanın gerçekten geçerli olduğunu düşünmüyorum. Bill GATES gerçekten teknoloji uzmanı olmaktan çok iş adamı gibi gözüküyor, ama ben Linux'u teknik terimler içinde düşünmeyi, para anlamıda düşünmekten çok tercih ediyorum. Bill'in kazandığı kadar kazanamayacağımın belli olduğu gibi...

Linus: Pekiyi şimdi gelecek sıçrayış gerçekleşecek ve özellikler kümesi olacağa benziyor. Linux gerçekten hep bu işler için kullanılmış ama birşeyler için kullanılmış olmak ve birşeyleri yapmak için planlanmak iki farklı olay.

Ama, Linux'u özel bir "beş yıllık plan" ile sınırlamak istemiyorum: Bir araya toplamak ve gerçekleşecek esaslar sadece insanların çoktandır üzeinde çalıştığı, kolay anlaşılan ve geleneksel kullanımı olan bir olaydır.

Bence gerçekten ilginç ve yeni olan olay, şimdi kendini göstermeye başlamasıdır ama bir ya da iki sene içerisinde sıradanlaşacaktır. Yüksek-geniş bantlar, canlı videolar vs... Bunların nasıl değişeceğini, bilgisayarları nasıl kullanacağımızı bilmiyorum ama işletim sistemleri üzerinde temel etkileri olacaktır.

Linus: Evet, "Linux" adındaki ticari markaya önem verilebilir ve Linux'u oluşturan kodların üzerindeki telif hakları çok ayrıdır. Pekiyi şimdi hem ticari markanın hem de telif haklarının büyük bir kısmının sahibiyim ama bundan sonra da böyle gitmeli diye birşey söylenemez. Gerçekte ticari marka transferini kar organizasyonu için değil de Uluslararası Linux yapmaya çalıştım ama şahsen kendime transfer etmem daha çok yasal anlamı vardı ve ayrıca birçok insan organizasyondan çok açıkça bana inanmışlardı.

Linus: Açıkçası insanların Linux'u satmalarını gerçekten düşünmememin nedenlerinden bir tanesi, insanların ürünü kullandıkça benim tamamen kendimi iyi hissetmem.

Dolayısıyla Linux'dan çok para kazamasam da, insanların kullanırken zevk aldıkları birşeyleri yazmak ve kendi gereksinimleri için en iyi alternatif olduğunu keşfetmelerinden dolayı çok büyük memnuniyet hissediyorum.

Aynı zamanda, GPL Linux'un herkese uygun olması için gelecek bütün yardımları zorlayacak ki bu da Red Hat gibi ticari şirketlerin Linux'u serbest bırakmasını sağlayacak, ben de gerçekten kurtulacağım. Böylece birçok karşılığı var hatta para formunda olmayanı bile var.

Linus: Çok aktif bir şekilde temel işletim sistemine konsantre olduğum için tuhaf bir pozisyondayım ve Linux etrafındaki projeleri çok takip edemiyorum. Kullanıcı seviye yongalarını olabildiği kadar düşürdüm, güvenli bilgilerde ki her ne acayip olaylar, bazı kullanıcı seviye programları yapabilir, çekirdekte bunları kullanır.

GUI'ya gelince, en önemli kısımlarından bir tanesi, yaygın olarak kabul edilmesi, teknik olarak da sağlam olamsı. İlgilendiğim kadarıyla X Windows Sistemi her iki gereği karşılar ve açıkça bazı problemleri olduğu zaman gücünün tükendiği anlamına gelmez.

Bence en ilginç iş, X bakışını meslek olarak seçmek böylece birşeylerle tamir etmekten iyidir ve iyi hissetmek. Gerçekten güzel olan çok az masaüstü sistemleri var: fvwm 95, KDE vb... ve bence X onlardan daha dayanıklı. GUI ile bir problemimizin olacağını düşünmüyorum ama bekleyeceğim ve insanların ne ortaya attıklarını göreceğim.

Linus: Linux benim sahip olduğum ilk küçük beklentilerden daha çok tatmin etti. Başarılı bir Linux'un olması inanılmaz. Projeyi yönetirken ve geliştirmeye çalışırken çok iyi zaman geçirdim. Çok fazla zamanımı aldı ama harcarken zevk aldığım bir zamandı. Linux yönetici görüşüyle ve teknik olarak iddialı olmayı sürdürecek.

Önceleri konferanslara gittiğim kadar artık gitmiyorum: Çocuğumun olması ve üniversiteden ayrılmam birkaç şene önce sahip olduğum zamanın azalmasına sebep oldu. Bütün zamanımı Linux'a harcamadan aynı zamanda gerçek bir iş ve hayata göre olayları ayarlamaya çalışıyorum. Oldukça işe yarıyor, meşgul olduğum zamanlarda da dürüstçe en azından sıkılmadığımı söyleyebilirim ;)