Ev  |  Erişimdüzeni  |  İçindekiler  |  Arama

Convert to GutenPalm or to PalmDoc tarafından Guido Socher (homepage) Yazar hakkında: Guido, Lınux'u sadece işletim sistemlerinin nasıl çalıştığını öğrenmenin ilginç olduğu için değil, aynı zamanda onu tasarlayan kişiler yüzünden sevmektedir. Türkçe'ye çeviri: Erdal MUTLU <erdal(at)linuxfocus.org> İçerik: Display (Ekran) kavram? Uzaktaki herhangibir uygulamayı başlatmak Ekranı (display) yanınızda götürmek OpenGL Sonuç Bağlantılar Bu yazı için görüş bildiriminde bulunabilirsiniz

X11 ile uzaktan uygulama çalıştırmak

Özet:

Birçok yeni Linux kullanıcısı, Linux altındaki masaüstü ortamının, başka bir "Windows" sistemi olduğunu ve sadece uygulamaları çalıştşrmaya ve ayrı pencerelerde görüntülemeye yaradığını düşünmektedir. Bazıları da, birden fazla masaüstünün kullanabileceklerini fark etmişlerdir, ama hepsi bu kadarmış gibi gözükmektedir. Linux altındaki X Pencere Sistemi (X11) bundan çok daha fazla özelliklere sahiptir! Bu bir ağ pencere sistemidir. Bunun ne kadar yeni ve güçlü özellikler sunduğunu, hep beraber göreceğiz.

Display (Ekran) kavram?

X Pencere sistemindeki her grafik uygulaması, çalıştırıldığı zaman ilk önce, grafik çıktısını göndereceği DISPLAY adlı çevre değişkeninin içeriğini denetlemektedir. Bu ve X Pencere Sisteminin ağ özellikleri ile birlikte grafik ortamdaki uygulamaları uzaktan çalıştırma özelliğini oluşturmaktadır. Böylece, uygulamanın çalıştığı bilgisayardaki Merkezi işlem Biriminin (MİB=CPU) gücünden faydalanarak, uygulamayı başka bir bilgisayardan yönetme imkanını elde etmiş oluruz. Tüm KGA (Kullanıcı Grafik Arabirimi = GUI) sizin bulunduğunuz ve uygulamayı yönettiğiniz bilgisayarda gözükmektedir. İki bilgisayarı aynı anda kullandığınızı fark etmiyorsunuz bile.
Ağ hızınız burada sorun olabilir, ancak 10Mit/sn hızına sahip bir yerel ağ, gereğinden fazlasını sunmaktadır.

Bunu neden yapmak isteyebilirsiniz?
Birçok "Ağ grafik" uygulamalası vardır. Çeşitli şirketler, bu tür uygulamaları, binlerce kilimetre uzakta bulunan donanımları kullanmak ve denetlemek için kullanmaktadır. Bunu yaparken de, sanki oradaki bilgisayarın başında oturuyormuşsunuz gibi bir izlenim oluşmaktadır.

Birisi 1GHz, diğeri Pentium 133MHz olan iki bilgisayara sahip iseniz, hızlı olan bilgisayarın hızından yararlanabilirsiniz. Belkide o anda kerdeşiniz, hızlı olan bilgisayarı kullanmaktadır. Hiç sorun değil, çünkü sizde ondan yararlanabilirsiniz.
Bu nasıl çalışmaktadır?
Tüm X Pencere sisteminde çalışan uygulamalar, gimp, xterm, konquerer, netscape, ... gibi, gerçekte X-sunucusuna bağlantı yapan birer ağ istemci uygulamalarıdır. X-sunucusunun işlevi, grafik donımla haberleşmek, resimleri ekranınıza çizmek, fareden ve tuşlardan gelen girişleri okumaktır. İstemciler (gimp, netscape ... gibi uygulamalar), sunucuya çerçeveleri ve tuşları nasıl boyaması gerektiğne dair komutlar göndermektedir. Karşılığında, sunucudan fare ve tuşlardan gelen olayları almaktadır. Doğal olarak, bir kimliklendirmeye gereksinim vardır, yoksa herkesin ekranı karışabilirdi. Erişimi denetleyen iki program vardır:
- xhost: bu programı kullanarak, başka bir bilgisayardan sizin ekranınıza grafik çıktılarını yazma hakkı verebilirsiniz. Örnek : philosophus adlı bilgisayarın başında oturduğunuzu varsayalım. movietux adlı bilgisayarda çalışan herhangibir programa, sizin bilgisayar ekranıza grafik görüntülerini görüntüleme hakkı vermek için, aşağıdaki komutu kullananabilirsiniz:

xhost +movietux
Bu komut philosophus'daki bir kabuk ortamından çalıştırılması gerekmektedir.

xauth extract - philosophus:0.0 | ssh movietux /usr/X11R6/bin/xauth merge
veya
scp ~/.Xauthority movietux:

1. Hangi sunucuya bağlanacağını istemci DISPLAY çevre değişkenini denetleyerek öğrenmektedir. Eğer, bu değişken tanımlı değil ise, bulunduğu bilgisayardaki sunucuya bağlanmaya çalışır.
2. Sunucu ise, istemcinin göndermekte olduğu resimleri göndermeye hakkı olup olmadığını denetleyerek, eğer izni varsa, gönderilen resimleri ekrana çizmektedir.

bash:export DISPLAY=hostname:displaynumber.screennumber
tcsh:setenv DISPLAY hostname:displaynumber.screennumber

export DISPLAY=philosophus:0.0

Uzaktaki herhangibir uygulamayı başlatmak

1. X sunucunuza, movietux bilgisayarındaki programların sizin ekranınıza resim çizebilmeleri için, izin vermesini söyleyin:
   xhost +movietux
2. movietux bilgisayarına giriş yapın.:
   slogin -l username movietux
3. Şimdi movietux adlı bilgisayara giriş yapmış oldunuz ve dolayısıyla çalıştıracağınız her program movietux'da çalışıyor olacaktır.
4. export DISPLAY=philosophus:0.0
5. Herhangibir program çalıştırın. Sözgelimi:
   netscape &

Ekranı (display) yanınızda götürmek

• Uzaktaki bilgisayara ssh ile giriş yapıyorsanız, DISPLAY değişkeni otomatik olarak ayarlanmaktadır. ssh haricinde DISPLAY değişkenini destekleyen başka programlar da var tabii, ancak ssh bunların arasında en çok kullanılanıdır.
• Eğer, slogin veya başka program kullanıyorsanız, aşağıdaki kabuk programlarını uzaktaki bilgisayara yüklemeniz gerekecektir.
  tcsh için:

  # Uzaktaki bilgisayara giriş sırasında ekranı yanınızda götürün:
  # ~/.login dosyanızın içine aşağıdakileri yerleştirin:
  set whoami=`who -ml`
  set remhost=`expr "$whoami" : '.*(\(.*\))'`
  if ( "$remhost" != "" ) then
  setenv DISPLAY "$remhost":0.0
  endif

  Kabuk programı, uzaktaki bilgisayar ismini "who -ml" komutu yardımıyla elde etmektedir. Komut aşağıdaki gibi bir çıktı vermektedir:

  >who -ml
  movietux!guido pts/3 Oct 26 21:55 (philosophus.tux.org)

  Eğer, bash kullanıyorsanız, aşağıdaki kabuk programını kullanabilirsiniz:

  # Uzaktaki bilgisayara giriş sırasında ekranı yanınızda götürün:
  # ~/.bash_profile dosyanızın içine aşağıdakileri yerleştirin:
  whoami=`who -ml`
  remhost=`expr "$whoami" : '.*(\(.*\))'`
  if [ -n "$remhost" ]; then
  DISPLAY="$remhost":0.0
  export DISPLAY
  fi

   

  OpenGL

  X Pencere sisteminin ağ özelikleri oldukça iyi olmasına karşın, ağ üzerinden ağ protokolü yardımıyla gönderilen resimler biraz yavaş gelmektedir. Normalde çok fazla bir fark hissetmeyeceksiniz.
  
  Grafik ağırlıklı oyunlar gibi, grafik ağırlıklı programlar, genellikle OpenGL (Open Graphics Library) ve GLX (OpenGL Extension to the X Window System, X Pencere sisteminin OpenGL genişlemesi) kullanmaktadır. Bu grafik kütüphaneleri, ekran kartınızın 3B (3D, üç boyutlu) özelliklerini doğrudan ve donanıma bağlı kalmaksızın kullanmanıza olanak veren, uygulama geliştirme arayüzü sağlamaktadır. Yani, uygulama çizmek istediği nesnenin özelliklerini ekran kartına, noktalar, çizgiler ve alanlar olarak göndermekte ve resmin oluşturulması ekran kartınızın donanımı tarafından yapılmaktadır. Bu çok hızlı çizim olanağı vermektedir.
  
  Şu an için Linux altındaki birçok grafik sürücüsü (X sunucusu) ekran kartı uzaktaki uygulamalar için, ekran kartı donımını tarafından hızlandırılmış GLX/OpenGL desteği içermemektedir. Bunun ektisi, uzaktan çalıştırdığınız OpenGL uygulamalarının çok yavaş çalışmaları veya hiç çalışmamalarıdır. NVidia'nın en son sürücüleri istisna oluşturmaktadır. Bunlar, kendi içinde doğrudan ugulamalar için, doğrudan resim oluşturma arayüzü desteklemektedir.  

  Sonuç

  X11 kullanarak ağınızın gücünden çok kolay bir şekilde yararlanabilirsiniz. Uzaktaki uygulamalar ile, sanki yerel bilgisayarınızdakiler gibi çalışabilirsiniz. Gözleyeceğiniz tek fark, dosya ve ev dizinizin uzaktaki bilgisayarda yer alanlar olmasıdır. Ancak, NIS ve NFS sayesinde bu ufak farkı bile gizlemek ve ağınızda yer alan en güçlü bilgisayarın gücünden yararlanmanız mümkündür.  

  Bağlantılar

  X11 system, x.org
  xfree86.org Linux ile kullanılan X11 sistemi. Linux
  

Bu yazı için görüş bildiriminde bulunabilirsiniz

2002-01-11, generated by lfparser version 2.21

mirror server hosted at Truenetwork, Russian Federation.