Ev  |  Erişimdüzeni  |  İçindekiler  |  Arama

Convert to GutenPalm or to PalmDoc tarafından Floris Lambrechts <floris-(at)-linuxfocus-(dot)-org> Yazar hakkında: LinuxFocus'un Hollandalı editörü olarak her hafta dergide çalışıyorum. Şu sırada, çoğu kez diğer insanların Hollandaca çevirilerini düzeltiyorum. Gerçek dünyada ise, ancak hokkabazlık becerilerimi düzeltmeye çalışıyorum - 3 sopayla oldukça iyiyim , fakat 4 top benim için hala çok fazla. Türkçe'ye çeviri: Tuba Civelekoğlu <tubaci(at)be.itu.edu.tr> Volkan Sezgin <volkan_sezgin(at)bilgeadam.com> İçerik: Yükleme Şişman çocuk Özellikler Etiketlenmiş Tarayıcı Yer İmleri Kenar Çubuğu Gizlilik ve Güvenlik Görünüş Akıllı Tarayıcı Type Ahead Find Ana Dil Mouse gestures (Fare Jestleri) RadialContext (Yuvarlak İçerik) Mozilla ve Sunumlar Diğer Bağlantılar Bu yazı için görüş bildiriminde bulunabilirsiniz

Mozilla İnternet Tarayıcısı

Özet:

Uzun bekleyişten sonra, Mozilla, şimdiden yaşlı bir hayvan haline geldi. Mozilla ailesinde hızlı gelişiyorlar : yeni nesil (1.0.1 ve 1.1) belirdi ve bunları okurken, 1.2 de doğmuş olabilir.
Bu gençlerin tarayıcı yeteneklerini karıştırdıktan ve test ettikten saatlerce sonra , aşağıda tecrübelerimi anlatıyorum.

İlk bölümde , standart tarayıcıda neyin mevcut olduğuna baktım ve sonra mevcut olan birçok add-ons 'dan iki tanesini gözden geçirdim.

Yükleme

Öncelikle , bir sürüm seçmelisiniz. 1.0.1 aslında 'one and only^TM' Mozilla 1.0 'ın , bazı hataları ve bazı güvenlik sorunları düzeltilmiştir. Eğer , kararlılığı ve uyumluluğu tercih edersen , senin için tekdir. Aksi halde , 1.1 sürümünü alırsan yada daha sonra - bütün yeni yararlılığın meydana çıkacağı yer. yol haritası nda , gelişmeleri izleyebilirsin.

Yükleme rahat bir şekilde yürür : sadace , indirme sayfasındaki Linux x86 Net Yükleyicisini seçersin ve uygularsın. (ancak bazen diğer dillerde de mevcuttur) Net Yükleyicisi (100kB 'den az) olmasını istediğin Mozilla parçalarını seçmene izin verir - 'Özel' yüklemeyi seçersen - ve sonrasında görevini yerine getirir. Bundan daha kolay yapamazlar.

Var sayılan , /usr/local/mozilla şeklinde yüklenmesidir, fakat yerini değiştirebilirsiniz. Her birinin yanında farklı Mozilla sürümlerini yüklemek mümkündür - /usr/bin/mozilla , doğru dizine giden ve 'mozilla &' ya giden basit bir kabuk yazısıdır. Farklı sürümleri birbirinden ayırt etmek güçtür - önem verdiğim farklılıklar aşağıdaki metinde anlatılmaktadır. (Help=>About Mozilla ) ile yardım menüsünde çalıştırdığın sürümleri kontrol edebilirsin..

1. Şekil: Basit bir yükleme yöntemi

Şişman çocuk

Mozilla bir tarayıcıdan daha fazlasıdır. Genellikle , geliştiriciler için ve kişisel haberleşme için bir tabandır (ve taban dönüş tabanından bağımsız :). Tarayıcı , haber/posta alıcısı, sohbet programı , html editörü , JavaScript yanlış ayıklayıcı , XML araç çubuğu , 'arabirim tanım dili' XUL , uygulamaları ve parçaları yükleyip indirmek için kütüphane ve diğerleri.

Asla , birçok durumda bunları unutmamalısın , ChatZilla (IRC sohbet-alıcı) , besteci , postacı/spiker yada adres defteri gibi maddelere gereksinimin yok. Eğer , istediğin sadece tarayıcıysa , sadece gerekli olanı yüklemek akıllıcadır (bu durumda, 'Özel' yüklemeyi seçmeyi unutmamalısın).
Basitçe , basit tarayıcı Mozilla rekabeti elinde tutmaktadır, örnek olarak Galeon. Mozilla 'nın aynısını kullanır , (the arama motoru Gecko) , fakat diğerleri daha hafif ve küçüktür. Ve aynı zamanda KDE 'nin Konqueroru ve Operası hala , iki değerli alternatif olarak bulunurlar.

Eğer , Mozilla kullanmayı seçersen , birçok hafızayı kullanan grubu kabul etmiş olacaksın. 'Yavaş' çalıştığını farketmedim , ve çalışmaya başlama zamanı 1.0 'dan önceki günlere göre iyileşmiştir. Fakat , Mozilla hala RAM 'in büyük bir kısmını tercih eder , KDE gibi. Üzücü fakat doğru. Bazı eski sistemler için , RAM 'in bir üst derecesi belki de kabul edebileceğindir.

Önemli not: 'Linux 'un masaüstünün' 'Windows'unkiyle kıyaslandığını sıkça duyuyorum. Kararlaştırılmış , KDE küçük değil , fakat neyle kıyaslanıyor bilmek zorundasın! Mesela , Windows98 'e göre daha fazla şey yapabilir. Gerçekte , yeni Linux ile WindowsXP 'nin sunucu baskısını kıyaslamalısın (her ne kadar .... ;-). Ve sonra , görünür ki , Linux işini iyi yapıyor. Eski sistemler için , daha hafif bir pencere yöneticisi/masaüstünü aramak zorundasın - ve sistemin daha hızlı olacaktır. Yada sadece networkdaki sunumda masaüstün çalışacaktır...
İyi bir gelişme olarak karşıladığım , yeni Gnome 'nin öncekinden daha az kaynaklara gereksinimi olduğunu duydum.

Diğer tarayıcılardaki problem , bazı sitelerin kullanışsız olmasıdır. Mozilla 'nın bir tarayıcı olmadığı açıktır! Hataları gösteren yada hiçbir şey göstermeyen birkaç site var. Ve emin olarak site tarayıcılarını suçlayabildiğiniz takdirde , Mozilla tamamen ayarları takip eder , bu önemli bir başarıdır. Tebrikler geliştiriciler! (amaç için dikkatsizce site yapan web yöneticilerine ölüm!)

Bunu söyledikten sonra , tarayıcının zil ıslık seslerinin bize gerekip gerekmeyeceğini araştırdım.  

Özellikler

Tarayıcının sunduğu özellikler ve seçenekler oldukça etkileyicidir. En basitinden, iyi yapılandırılmış Seçenekler menüsünü (Edit=>Preferences) bir gözatarak, sunulan olasılıklar hakkında iyi bir fikr sahibi olursunuz. Bu özelliklerin çoğuna, aşağıda deyineceğiz.  

Etiketlenmiş Tarayıcı

Etiketlenmiş tarayıcı şimdiden oldukça iyi biliniyor. Tek bir pencerede , aynı anda birden fazla site açmana izin veren bir sistemdir. Her bir sayfa , 'etkin' üzerine tıklayabileceğin kendi tabına sahiptir. Genelde , bir seferde onlarca Mozilla penceresi açmaktan kaçınmak faydalıdır. Kullanıyorum ve tabları seviyorum , fakat bazı şeyler üzüyor beni : niçin her uygulama değişik multiple document interface keşfetmek zorundadır? Mozilla MDI gibi , KDE editörü Kate 'e sahiptir , Opera ve Galeon da... Her biri farklı kavramlar ve farklı keybinding. Ve sonra , aynı programın pencerelerini görev çubuğunda bir düğme etrafında grublayan KDE 'nin kendisidir. Bir araya getirilirse , çok şaşırtıcı bir durum meydana getirir - fakat, sonunda , Mozilla 'nın iyi sistemlerden bir tanesi olduğunu düşünüyorum. Dikkat etmeli ki; KDE 3.1 'den Konqueror aynı zamanda etiketlenmiş tarayıcıyı destekleyecektir .

Etiketlenmiş tarayıcının seçeneklerine baktığımızdan emin olun. 'Tabları arka plana yüklemeyi' seviyorum , bir bağlantı üzerinde farenin orta düğmesine bastığımda yeni bir tabın açıldığına emin oluyorum. Control+Enter 'ın yer çubuğunda yeni bir tab açtığından emin olabilirsin. Tablar hakkında en iyi şey keybindingsdir : Control+T yeni boş bir tab açar , Control+Page Up ve Control+Page Down tablar arasında değişimi sağlar , ve Control+W geçerli bir tanesini kapatır. Ve son olarak , sadece kolaylık için : Control+L yer çubuğunda URL 'yi seçer.  

Yer İmleri

Yer imleri hakkında en iyi şey , (kapsamlı bir yönetici sistem ile gelen) bir yer imi altında çoklu tabları koruma yeteneğidir. (Bookmarks=>File Bookmark , ve sonra 'Grup olarak dosyala' yı seç). 1.1 sürümünde , eşit hızla yapılabilmektedir : basit seçim Bookmarks=>Bookmark This Group of Tabs'dır. Örneğin , haber sitelerinin standart bir kümesini açmak yada bir öncesinden açtığın sayfalarda , sabahleyin dolaşmaya başlamak güzeldir. Konqueror 'dan sadece çok küçük bir özelliği arıyorum , sadece ana Bookmarks menüsünde Add to Bookmarks 'ı ekleyebilmek değil , aynı zamanda alt menüsünde de ekleyebilmek. Üzgünüm , şimdiye kadar hala onunla yaşıyorum ;-).  

Kenar Çubuğu

F9 ile kenar çubuğunu açabilirsin (yada , tercihen kapatabilirsin :-). Kenarını tıklayarak , iki piksel genişliğini önemsemeyebilirsin. Netscape 'i tarayıcılarında yoğun olarak kullandığından şüphelenmeme rağmen , kenar çubuğunu hoş basit bir sanal doku üzerinde avantajlı yapan şeyin , ne olduğu hala benim için açık değil. İçerisinde , 'search' , 'history' , 'what's related' ve 'bookmarks' gibi tabları görebilirsin.

Çok şükür , hiç kimse kendi kenar çubuğunu yapamıyor , ve sonuç olarak, pek çok diğerleri mevcuttur. Bazı siteler 'Netscape kenar çubuğunu' haber mesajlarını izlemek için tavsiye ediyorlar. HTML , XHTML ve SVG , genel biçim dökümanlarının etiketleri hakkında bilgi içerenlerle uğraştım. (LF yoluyla sayfalarını çeviren zvon.org'dan). Bu kenar çubuklarının yüklenmesi basittir : tıkla , 'OK' i seç ve her şey yolunda olsun , hatta root olmadığın zamanda bile. Şahsen , validator.W3.org ile şimdiki sayfayı onaylayan kenar çubuğunu görmeyi tercih ederim. Tembel fakat anlaşılır bir html yazarı olarak böyle bir şeye açığımdır ;-).  

Gizlilik ve Güvenlik

Mozilla 'nın üstün olduğu egemenliktir. Cookie yöneticisi , pop-up önlemesi hakkında birçok özellik ve olabilirlik vardır. Okuduğun sanal dokudan sağlanan benzer web hizmetlerinden, sadece cookies ve şekilleri kabul eden seçenekleri tavsiye ederim. Şimdiden durdu yada bazı Adv. networks bozuldu. Ve daha fazlası var : görüntüleyebilirsin ve yalnız cookies 'in yerini değiştirebilirsin yada 'cookie you' ya izin veren siteleri seçebilirsin. Mozilla , aynı zamanda her bir cookie için izin talep edebilir , ve seçimini hatırlayabilir. Java , JavaScript ve cookies 'e gereksiniminiz olup olmadığını düşünün ve mümkün olduğunca kapatın (varsayılan olarak , Mozilla bütün cookies 'i kabul eder ve JavaScript 'in pop-up 'ı açmaya ve kapatmaya hakkı vardır!)

Mozilla , aynı zamanda şifreleri ve data formunu hatırlayabilir : hemen kapadıklarındır. (Yuk , henüz ona güvenmiyorum).  

Görünüş

Araç çubuğunda görülür olan tuşları yapılandırabilirsin - 'Home' , 'Search' , 'Print' , 'Go' ve 'Bookmarks' görünümde gerekli değillerdir. URL 'yi ekranda göstermek için daha çok yer verilmektedir. Edit=>Preferences=>Navigator ile yapılandırılır.

Gerçekten , standart bakıştan hoşlanmıyorum , klasik tema. Eski ve gri Netscape 4 'ü andırıyor ve etkin tabı tanımayı zorlaştırıyor. 'Klasik' ile kıyaslamak , sağlanmış 'Modern' temayı daha iyi buluyorum. Herkes sık kullanılanları bulabilsin diye , web 'de bunlarla ilgili birçok tema bulabilirsin. Küçük gösteriler için ufak bir tema tavsiye edeceğim ; kendim renkli ve küçük 'Orbit 3m' i kullanıyorum.

2. Şekil: Üç tema : Klasik , Modern ve Orbit 'in küçük sürümü , 'Orbit 3m'.

Akıllı Tarayıcı

Akıllı tarayıcıyı kullanırken , URLs 'i her zaman yazmak zorunda değilsiniz. İlk yerde , 'internet anahtar sözcüğü' vardır , gerçekten gerçek bir Netscape.com özelliğidir. Kesin anahtar sözcüğünü , durum çubuğunda yazdığın zaman 'search' , 'quote' , 'help' ve 'goto' gibi tanılır (goto LinuxFocus'un search LinuxFocus 'u gibi). Mozilla , anahtar sözcüğünü tanıdıktan sonra , sağ arama parametresi ile belli bir site açılır. Beğendiğim tek şey , sık kullandığın siteler için (JavaScript kullanarak) kendi anahtar sözcüğünü ekleyebilmendir. Mozilla , durum çubuğunda bir sözcük yazdığın zaman , çağrılan standart bir arama motoru için bir ortamdır.(varsayılan olarak , netscape.com , fakat google.com ise diğer bir seçenek). Son özellik , test ettiğim Mozilla sürümlerinin bazısında sunulmamaktadır. İnternet anahtar sözcüklerini kullanmaya alışamadığımdan , her zaman bunu kapatıyorum. Belki yavaş yazan insanlar için kullanışlıdır :-)
Akıllı tarayıcının diğer bir bölümü 'yer çubuğu otomatik tamamlayıcısı' dır , şimdiki tarayıcıların çoğunda bulunuyor. Bunun hakkında istekli değilim :-)  

Type Ahead Find

Test edebildiğim alfa sürümünün Mozilla 1.2 'si 'Type Ahead Find' adlı yeni bir özelliği içerir. Fareyi kullanmadan gezinmenin güzel bir yolu : sadece etkin olmasını istediğin bağlantının bir bölümünü yazıyorsun ve Mozilla seçecektir. Sonra , Enter bağlantıyı takip etmeyi sağlar. Örneğin : bu satırın aşağısındaki birinci bağlantıyı izlemek istiyorsan (Plugins ve ...) , plu+Enter ' a basmalısın ve Mozilla geri kalanla ilgilenir. Birkez , yeterli anahtar bağlayıcısını biliyorsan , klavye ve fare arasında değiş tokuş yapmaksızın gezinmek çok kolay hale geldi. Ekstra güzel bir özellikde sıradan yazıları / ile başlayarak arayabilmendir. Hatırlaman gereken diğer şeyler : Escape geçerli aramayı iptal eder , ve (Shift+)F3 ile ileri (yada geri) arama yapabilirsiniz.

3. Şekil Type Ahead Find activates the right link after typing 'cast' on the LinuxFocus.org main page.

Ana Dil

Mouse gestures (Fare Jestleri)

4. Şekil: Figure 3: Optimoz Fare jestleri başlığı...

Kurulum, root haklarınız olması koşuluyla, herzaman olduğu gibi kolay. Fare jestleriyle oynamaktan gerçekten keyif aldım fakat asla bende bir alışkanlık yapmadı. Genellikle düğmelere tıklamak (veya klavye kısayollarını kullanmak) daha hızlı, ve bazen bir jest yazılım tarafından yanlış yorumlanabiliyor. Fakat kendi jestlerini yaratabilme olanağı oldukça umut verici.

RadialContext (Yuvarlak İçerik)

Yukarıdaki resimde aşağı, yukarı, sağ ve sol yönlerde dört işlevi olan standart bir pasta menü görüyorsunuz. Ana menülerin aralarında, fare düğmesini bırakmadan çarpraz olarak ilgili yönde hareket ettirerek ulaşabileceğiniz dört alt menü bulunmaktadır. Örneğin, menünün sağ-üst köşesinde 'tabs'(sekmeler) alt menüsü yeralmaktadır. Bu alt menünün bir tab(sekme)'ı açmak, kapamak veya bir önceki veya sonraki tab'a gitmek gibi işlevleri vardır. Klavyeye dokunmadan gezinmek oldukça rahattır. Diğer alt menüler Window(pencere), tasks(görevler), ve page(sayfa) işlevleriyle ilgilidir. 'normal' menüde dört ana işlev sayfayı yeniden yüklemek, yüklemeyi durdurmak veya önceki sayfalar arasında ileri veya geri gitmek için kullanılır. Bir resim üzerinde kullanıldığında dört ana yön yukarıdaki resimde gördüğünüz gibi farklı işlevler gerçekleştirirler. Ayrıca farenizi bir süreliğine hareket ettirmediğinizde menü seçeneklerinin yanında bir açıklama metni belirecektir. Bir bağlantı üzerinde kullanıldığında menü tekrar değişir, bu kez bir bağlantıyı yeni pencerede veya sekme(tab) de açmak, bağlantıyı kopyalamak veya hedefi kaydetmek işlevlerini tercih olarak sunacaktır.
Menü içeriklerine genel bir bakış için burayatıklayabilirsiniz.

RadialContext'in hangi fare düğmesini kullanacağını belirleyebilirsiniz; ayrıca düğmenin 'normal' kullanımı için de bir tuş mevcuttur. Küçük bir ipucu: RadialContext'i MozGest ile birlikte kullanmayın- bu sadece tarayıcınızın kafasını karıştıracaktır. Bana göre; Birkez açıldığında hareket etmeyen ve küçük bir yardım metnini varsayılan olarak gösteren bir menü (bekleme süresini azaltarak)iyi bir ilerleme olurdu.

Benim sistemimde fare jestleri daima kapalıdır(preferences(tercihler) menüsünden yapabilirsiniz) ve pasta menülerini daha çok kullanırım. Genelde menünün belirmesini beklemiyorum bile, hareketlerin bazılarını ezberledim ve yanlış bir hareket nadiren yapıyorum. Ellerim klavye üzerindeyken sıklıkla kısayol tuşlarını kullanıyorum, eğer değilse ihtiyacım olan herşeyi yuvarlak menüde bulabiliyorum. Bence bu yenilikçi ve etkili bir sistem ve başka tarayıcılarda gerçekten bu özelliği aramaya başladım. RadialContext sürekli olarak güncellenmektedir ve size birara mutlaka denemenizi tavsiye ederim.

Mozilla ve Sunumlar

Sunumlar binlerce değişik yöntemle gerçekleştirilebilir ve bunun için kullanılacak yazılım da aynı oranda farklılıklar gösterir. OpenOffice, Kpresenter and PDF- veya PostScript okuyucuları bunlardan tanınmış olanlarıdır. Sonuç olarak sunumlar tüm sistemlerde okunabilir değildir ve bu, eğer kendi bilgisayarınızı kullanıyorsanız büyük bir kayıptır.

Ama gerçekte, HTML kaliteli bir sunuma, özellikle düzen sayfalarıyla (stylesheets) birleşimlerinde tam uyumluluk gösterir. Bu da sunumu mümkün olan bütün platformlarda görüntülemenizi sağlar ve eÄŸer Mozilla kullanıyorsanız bunu tam ekran olarak da yapabilirsiniz. (Linux altında sadece 1.1 ve daha sonraki sürümlerinde çalışır). Sadece F11 tuşana basmanız yeterli...
Sunumunuzu XML dili ile tasarlamak ve CSS ile görüntülemek te mümkün- tabii bu XML veya CSS desteği yeterli olmayan tarayıcılarda bir risk oluşturmaktadır.
Tam Ekran kipine geçtiğinizde araç çubuğunun gözükmesini istemiyorsanız, View=>Show/Hide=>Navigation Toolbar yolunu izleyerek araç çubuğunu gizleyebilirsiniz. RadialContext kullanıyorsanız menülere ve düğmelere ihtiyacınız yok demektir! Control+L kısayol tuşuyla Location bar(yer çubuğu)nu açarak istediğiniz adresi yazabilirsiniz. Son olarak sayfanızın, kenarlardaki kaydırma çubukları kaybolsa dahi görüntülenebilecek alandan küçük olduğuna emin olun...

Diğer Bağlantılar

• galeon.sourceforge.net : Galeon, Gecko (Mozilla çeviri motoru) tabanlı parlak bir tarayıcı.
  
• opera.com : Opera, linux ve diğer sistemler için güzel bir tarayıcı.
  
• mozilla.org : Mozilla geliştiricilerinin resmi sitesi.
  
• mozilla.org/releases/stable.html : Kalıcı yayınlar için kurulum programları. Kalıcı olmayan ve daha yeni yayınları buradan bulabilrsiniz..
  
• mozilla.org/start/1.0/ : Mozilla 1.0'ın başlangıç sayfası, faydalı bilgiler var.
  mozillazine.org : Mozilla hakkında bir magazin.
  
• mozdev.org : Site 70 ten fazla Mozilla projesine yer veriyor. Listeye buradan ulaişabilirsiniz.
  
• optimoz.mozdev.org : Optimoz, Fare jesleri(Mouse gestures) ve RadialContext kaynağı.
  
• OperaShow : Sunumlarınız için Opera and düzen sayfaları(stylesheets).